Stock Market Crash: खूप सारे गुंतवणूकदार Stock Market मध्ये Long-Term Horizon बघून गुंतवतात, कारण Quality Businesses वेळेनुसार वाढतात अशी त्यांना खात्री असते. पण अचानक Stocks ची किंमत कमी झाली की ही खात्री एका क्षणीच मोडते.
Market Downturn चा भावनिक परिणाम अगदी शिस्तबद्ध गुंतवणूकदारांनाही त्यांच्या Strategies बदलायला भाग पडतो. भारतीय Stock Market मधील Major Crashes आणि त्यानंतर होणाऱ्या Recoveries पाहून आपण समजू शकतो की Stock Market मध्ये टिकून राहणे कधी कधी किती फायदेशीर आणि कधी किती धोकादायक असते.
जरा शेअर मार्केटच्या भूतकाळात नजर टाकून बघा
भारतात गेल्या दशकात अनेक मोठे Market Crashes पाहायला मिळाले. सर्वात प्रसिद्ध घटना म्हणजे 1992 मधील Harshad Mehta चा Scam. Harshad Mehta यांनी Banking System मधील Loopholes चा उपयोग करून Forged Bank Receipts वापरून Stocks ची किंमत Manipulation केली – उदा. ACC च्या Stocks ची किंमत सुमारे ₹200 वरून Nearly ₹9,000 पर्यंत नेली गेली.
जेव्हा हा Scam उघड झाला (Journalist Sucheta Dalal ने मोठ्या प्रमाणावर प्रसिद्ध केला), तेव्हा Market मध्ये अचानक घट झाली, ज्यामुळे गुंतवणूकदारांचा पैसा मोठ्या प्रमाणावर गेला आणि System मध्ये Confidence कमी झाला. या घटनेमुळे अनेक Retail Investors चे नुकसान झाले आणि त्यांच्या Portfolios ला पुन्हा Stabilize होण्यासाठी वर्षानुवर्षे लागले.
दुसरी प्रमुख घटना म्हणजे 2008 मधील Global Financial Crisis. Lehman Brothers Collapse झाल्यावर जगभरातील Markets मध्ये Panic पसरला. भारतातदेखील Major Indices जसे की Sensex ने त्यांच्या किंमतीत 50% पेक्षा जास्त घट नोंदवली आणि Market ला Upward Trajectory मिळण्यासाठी सुमारे दोन ते तीन वर्षे लागली.
अलीकडेच, 2020 मधील COVID-19 Pandemic मुळे एक अत्यंत वेगाने आणि गंभीर Decline झाला. व्हायरस पसरला आणि Lockdowns च्या कारणास्तव Market Value मध्ये झपाट्याने घट पाहिली. परंतु, Fiscal Stimulus आणि Aggressive Monetary Easing (जसे RBI आणि Government ने केले) मुळे Market ने V-Shaped Recovery सुमारे सहा ते आठ महिन्यांत दाखवली, ज्यामुळे हे सिद्ध झाले की Crisis मध्ये Opportunities देखील असतात.
माणूस असो की शेअर मार्केट शेवटी वरच जातो
Market Corrections मुळे जरी नुकसान झाले तरी इतिहास सांगतो की भारतीय Stock Market खूप Resilient आहे. 1992 च्या Crash नंतर, जरी Bear Market सुमारे दोन वर्षे टिकला, तरी सुधारणांमुळे आणि Improved Regulatory Oversight मुळे पुन्हा Confidence मिळाला. 2008 च्या Crisis नंतर देखील Investor Confidence हळूहळू परत आला आणि Structural Reforms मुळे Financial System मजबूत झाली. COVID-19 च्या Downturn साठी Policy Measures ने Indices ला वेळेत Recover होण्यास मदत केली.
या घटनांमधून आपण काय शिकलो?
पहिलं म्हणजे, Market Downturn हा Investing चा एक भाग आहे. कोणत्याही Stock किंवा Market ला कितीही Promising असलं तरी वर जाणे आणि खाली येणे च्या Cycles होतात. जे Investors Patience ठेवतात आणि Diversified Portfolio Maintain करतात त्यांना शेवटी फायदा होतो.
दुसरं म्हणजे, Robust Regulatory Systems किती महत्त्वाचे आहेत हे समजतं. Harshad Mehta Scam नंतर आणि नंतरच्या Crises नंतर Introduced Reforms – जसे Improved Transparency, Computerized Trading Systems, आणि SEBI सारख्या Oversight Bodies ने Future Risks कमी करण्यास मदत केली.
Portfolio ची किंमत कमी होताना घाबरून विकून नुकसान करणे टाळणे आवश्यक आहे; इतिहासातील Recoveries दाखवतात की Disciplined Investing ने शेवटी योग्य फायदा मिळतो. Long-Term Investors ने Volatility सह सहनशीलता दाखवून, Low Prices वर Quality Stocks विकत घेणे शिकलं पाहिजे. म्हणून इतिहासातून शिका, Diversify करा, आणि संयम ठेवा.
