Mutual Fund मधील Front-Running Scam म्हणजे नेमकं काय?

Front-Running ही एक बेकायदेशीर पद्धत आहे जिथे Mutual Fund चे Fund Manager किंवा Dealer आपल्या वैयक्तिक खात्यात त्या Stocks मध्ये आधीच खरेदी विक्री करतात, ज्यामध्ये Mutual Fund नंतर मोठ्या प्रमाणात व्यवहार करणार असतो. Mutual Fund जेव्हा मोठ्या प्रमाणावर Stock खरेदी करतो, तेव्हा त्या Stock चा भाव वाढतो. हे माहिती आधीपासून असलेले व्यक्ती आधीच Stock विकत घेतात आणि भाव वाढल्यानंतर विकून नफा कमावतात. या प्रकारामुळे सामान्य गुंतवणूकदारांना फटका बसतो आणि Market ची पारदर्शकता कमी होते.

भारतामधील मोठ्या Front-Running Scam ची उदाहरणं

HDFC Mutual Fund (2020)

2020 मध्ये SEBI ने HDFC AMC शी संबंधित काही व्यक्तींवर दंड लावला होता. त्यांनी Mutual Fund च्या Trades आधीच वैयक्तिक खरेदी विक्री केल्याचं समोर आलं होतं.

Axis Mutual Fund (2022)

2022 मध्ये Axis Mutual Fund मध्ये हा प्रकार मोठ्या प्रमाणात समोर आला. Chief Dealer Viresh Joshi आणि Fund Manager Deepak Agrawal यांना हटवण्यात आलं. Scam समोर येण्यापूर्वी Axis च्या Schemes फार चांगले Returns देत होत्या, पण नंतर Underperformance दिसून आला.

Quant Mutual Fund (2024)

2024 मध्ये Quant Mutual Fund वर SEBI ने छापा टाकून Front-Running बाबत चौकशी केली. याआधी या Fund चे Returns इतरांपेक्षा जास्त होते, पण चौकशीनंतर Fund चं Performance खालावलं.

Front-Running Scam ओळखण्यासाठी लक्षात ठेवण्यासारख्या गोष्टी

1. Unusual Stock Movement: जर एखाद्या Stock चा भाव Mutual Fund च्या Declaration आधीच खूप बदलत असेल, तर शक्यता आहे की Insider Trading झाली असावी.
2. Fund Manager किंवा Dealer मध्ये सतत बदल: जर एखाद्या AMC मध्ये सतत Manager किंवा Dealer बदलले जात असतील, तर काहीतरी आंतरर्गत गडबड असण्याची शक्यता असते.
3. Scheme चं अचानक Performance सुधारणं किंवा घसरणं: Market मध्ये काही बदल न होता देखील Fund ची कामगिरी अचानक वाढणे किंवा कमी होणे हा संशयास्पद प्रकार असू शकतो.
4. SEBI ची चौकशी किंवा Whistleblower Reports: SEBI च्या Updates, News Reports, किंवा Whistleblower द्वारे मिळालेल्या Reports वर लक्ष ठेवा.
5. High Portfolio Churning: जर Fund खूपच वेगाने Stocks खरेदी-विक्री करत असेल (High Turnover Ratio), तर शक्यता आहे की काही Unethical Activity चालू आहे.

Mutual Fund गुंतवणुकीपासून स्वतःचा बचाव कसा करावा?

• Portfolio चं नियमित निरीक्षण करा: Mutual Fund चं Portfolio Disclosure तपासा. सतत तेच Stocks विकत घेणं आणि विकणं हा धोका असू शकतो.
• SEBI आणि AMFI च्या मार्गदर्शक तत्वांचं पालन करा: SEBI वेळोवेळी नवीन नियम आणते, जे गुंतवणूकदारांना Scam पासून वाचवू शकतात.
• Fund Manager चा Track Record बघा: गुंतवणूक करण्याआधी त्या Fund Manager चा पूर्वीचा इतिहास तपासा.
• Diversify करा: एकाच AMC मध्ये संपूर्ण रक्कम गुंतवण्याऐवजी वेगवेगळ्या Mutual Fund मध्ये गुंतवणूक करा.

निष्कर्ष

Front-Running Scam मुळे गुंतवणूकदारांचा विश्वास डळमळीत झाला आहे. SEBI अशा प्रकारांवर कारवाई करत आहे, पण गुंतवणूकदार म्हणून आपल्यालाच सतर्क राहणं महत्त्वाचं आहे. योग्य माहिती, थोडीशी चौकशी आणि शहाणपणाच्या पावलांनी आपण आपल्या Mutual Fund गुंतवणुकीला सुरक्षित ठेवू शकतो.