GST on UPI: सध्या एक चर्चा जोरात आहे – ₹2,000 पेक्षा जास्त रकमेच्या UPI व्यवहारांवर GST लागू होणार का? PhonePe, Google Pay, Paytm, BHIM यांसारख्या अ‍ॅप्सद्वारे दररोज व्यवहार करणाऱ्या लोकांसाठी ही मोठी बातमी ठरू शकते. अद्याप या संदर्भात सरकारकडून कोणतीही अधिकृत घोषणा नाही. पण यामुळे अनेक व्यापाऱ्यांमध्ये आणि सामान्य वापरकर्त्यांमध्ये चिंता वाढली आहे.
नेमकं काय होणार?
बातमीनुसार, ₹2,000 पेक्षा जास्त UPI व्यवहारांवर 18% GST लागू होण्याची शक्यता आहे. हा GST प्रामुख्याने व्यापारी व व्यावसायिक व्यवहारांवर लागू होईल, वैयक्तिक व्यवहारांना सूट मिळू शकते. याआधीही डिजिटल पेमेंटवर कर लावण्याच्या बातम्या आल्या होत्या, पण त्या केंद्र सरकारने फेटाळून लावल्या होत्या.
सरकार हा नियम का आणू इच्छिते?
- भारतात 80% पेक्षा जास्त डिजिटल व्यवहार UPI द्वारे होतात.
- सरकार उच्च-मूल्याच्या व्यवहारांवर GST लावून राजस्व (revenue) वाढवू इच्छिते.
- त्यामुळे ₹2,000 पेक्षा जास्त रकमेचे व्यवहार महाग होऊ शकतात.
उदाहरणार्थ – जर तुम्ही ग्रोसरी, जेवण, किंवा ऑनलाईन शॉपिंगसाठी ₹2,500 चा UPI पेमेंट केला, तर त्यावर 18% GST लागेल, म्हणजे ₹450 जास्त.
GST कसा लागेल? उदाहरण पाहा:
| व्यवहाराची रक्कम | GST (18%) | एकूण रक्कम |
|---|---|---|
| ₹1,999 | ₹0 | ₹1,999 |
| ₹2,001 | ₹360.18 | ₹2,361.18 |
| ₹2,500 | ₹450 | ₹2,950 |
| ₹3,000 | ₹540 | ₹3,540 |
| ₹5,000 | ₹900 | ₹5,900 |
| ₹10,000 | ₹1,800 | ₹11,800 |
एक गोष्ट लक्षात घ्या – ₹1,999 आणि ₹2,001 यामध्ये फक्त ₹2 चा फरक असला, तरी GSTमुळे ₹360 अधिक द्यावे लागतील!
कोणावर याचा परिणाम होईल?
- छोटे व्यावसायिक व दुकानदार – ₹2,000 पेक्षा जास्त पेमेंट घेत असतील, तर GST रजिस्ट्रेशन करावं लागेल.
- फ्रीलान्सर आणि अनरजिस्टर्ड विक्रेते – त्यांच्यावरही जास्त कर भार येऊ शकतो.
- ग्राहक – ऑनलाईन किंवा QR कोड स्कॅन करून मोठी रक्कम भरताना बिल वाढू शकतं.
GST टाळण्यासाठी लोक मोठ्या व्यवहारांना ₹2,000 च्या खाली तुकड्यांमध्ये विभागून देण्याची शक्यता आहे.
कोणते व्यवहार सूट मिळू शकतात?
सरकार काही व्यवहारांना या नियमातून माफ करू शकते:
- मैत्री/कुटुंबातील वैयक्तिक व्यवहार (P2P transfers)
- सरकारी युटिलिटी बिले किंवा कर भरणे
- रुग्णालयाचे बिल, शिक्षण फी यासारख्या सेवांवर GST लागू नसेल
शेवटी काय लक्षात ठेवावे?
अजूनपर्यंत कोणतीही अधिकृत घोषणा नाही. पण तुम्ही जर व्यापारी असाल, किंवा नेहमी मोठ्या रकमेचे UPI पेमेंट करत असाल, तर सतर्क राहणं गरजेचं आहे.
