Diversification Meaning in Marathi | इन्वेस्टमेंट करताना “रिस्क मॅनेजमेंट” ही सर्वात महत्त्वाची गोष्ट असते. यासाठी विविधीकरण (Diversification) ही सर्वात प्रभावी टेक्निक आहे.
Diversification म्हणजे तुमचे पैसे एकाच ठिकाणी किंवा एकाच प्रकारच्या ऍसेटमध्ये न घालता, वेगवेगळ्या ऍसेट क्लासेस (Asset Classes) आणि सेक्टर्समध्ये वाटप करणे.
उदाहरणार्थ, काही पैसे स्टॉक्समध्ये, काही म्यूच्युअल फंड्समध्ये, तर काही गोल्ड किंवा FD मध्ये इन्वेस्ट करणे. यामुळे एका ऍसेटमधील नुकसान दुसऱ्यामधील नफ्याने कव्हर होते.
विविध ऍसेट क्लासेसमध्ये Diversification कसे करायचे?
इन्वेस्टमेंटच्या जगात अनेक ऑप्शन्स उपलब्ध आहेत. प्रत्येक ऍसेटचे स्वतःचे रिस्क-रिटर्न प्रोफाइल असते:
- स्टॉक्स (Stocks): इक्विटी मार्केटमध्ये कंपन्यांचे शेअर्स खरेदी करून लॉन्ग टर्म ग्रोथ मिळवता येते.
- बॉन्ड्स (Bonds): सरकारी किंवा कॉर्पोरेट बॉन्ड्समध्ये इन्वेस्ट करून स्थिर रिटर्न मिळवता येतो.
- रिअल इस्टेट (Real Estate): प्रॉपर्टी, फ्लॅट्स किंवा कॉमर्शियल स्पेसमध्ये इन्वेस्ट करून रेंटल इन्कम जनरेट करता येते.
- ETF (Exchange-Traded Funds): हे इंडेक्स किंवा कमोडिटीजच्या प्रदर्शनावर आधारित असतात आणि स्टॉक्सप्रमाणे ट्रेड करता येतात.
- कमोडिटीज (Commodities): गोल्ड, सिल्व्हर किंवा क्रूड ऑइलसारख्या कमोडिटीजमध्ये इन्वेस्ट करून इन्फ्लेशनचा तडा घेता येतो.
- म्यूच्युअल फंड्स (Mutual Funds): हे डायव्हर्सिफाइड पोर्टफोलिओ ऑफर करतात, जेथे एकाच फंडमध्ये अनेक कंपन्यांमध्ये इन्वेस्ट होते.
- PPF आणि NPS (Public Provident Fund, National Pension Scheme): सरकारी गॅरंटी असलेले हे स्कीम्स सेफ्टी आणि टॅक्स बेनिफिट्स देतात.
स्टॉक मार्केटमध्ये Diversification कशाप्रकारे करावे?
स्टॉक पोर्टफोलिओ डायव्हर्सिफिकेशन म्हणजे फक्त एका सेक्टर किंवा कंपनीत इन्वेस्ट न करणे.
उदाहरणार्थ, जर तुम्ही फक्त IT सेक्टरच्या स्टॉक्स घेतले आणि त्या सेक्टरमध्ये मंदी आली, तर पोर्टफोलिओ लॉसमध्ये जाईल.
म्हणून, बँकिंग, फार्मा, ऑटोमोबाईल अशा वेगवेळ्या सेक्टर्समध्ये १०-१२ स्टॉक्स निवडा. हे सेक्टर्ल डायव्हर्सिफिकेशन तुमच्या रिस्क घटवते.
म्यूच्युअल फंड्समध्ये Diversification ची गरज
म्यूच्युअल फंड्स स्वतःच डायव्हर्सिफाइड असतात, पण फंड कॅटेगरीनुसार त्यांचे प्रकार वेगळे असतात. उदा.,
- इक्विटी फंड्स: हाय रिस्क-हाय रिटर्न, जे स्टॉक्समध्ये इन्वेस्ट करतात.
- डेट फंड्स: कमी रिस्क, जे बॉन्ड्स आणि फिक्स्ड इन्कम सिक्युरिटीजमध्ये इन्वेस्ट करतात.
- इंटरनॅशनल फंड्स: ग्लोबल मार्केट्समध्ये एक्सपोजर देतात, पण करंसी फ्लक्चुएशन्समुळे रिस्क वाढू शकते.
एकाच प्रकारच्या फंडमध्ये सर्व पैसे न टाकता, तुमच्या रिस्क टोलरन्सनुसार वेगवेगळ्या फंड टाइप्समध्ये वाटप करा.
Diversification करण्याची मुख्य कारणे
रिस्क मॅनेजमेंट (Risk Management):
“Don’t put all eggs in one basket” हे म्हणणे येथे लागू पडते. एका ऍसेटमध्ये झालेल्या घसरणीची भरपाई दुसऱ्यामधील वाढीने होते.
बॅलन्स्ड रिटर्न्स (Balanced Returns):
स्टॉक्ससारख्या हाय-रिस्क ऍसेट्सचे रिटर्न FD किंवा गोल्डसारख्या लो-रिस्क ऍसेट्सशी मिक्स करून स्थिरता निर्माण करता येते.
मार्केट व्होलॅटिलिटी (Market Volatility) हॅंडल करणे:
वेगवेगळ्या ऍसेट्स वेगवेगळ्या वेळी चांगली परफॉर्म करतात. उदा., मार्केट क्रॅश झाला तर गोल्डमध्ये वाढ होऊ शकते.
लक्षात ठेवा:
Diversification हा “नुकसान टाळण्याचा” मार्ग नसून, तो रिस्क कमी करण्याचा स्मार्ट मार्ग आहे.
तुमची फायनान्शियल गोल्स (Financial Goals), रिस्क टोलरन्स, आणि इन्वेस्टमेंट होरायझन (Investment Horizon) यावरून Diversification ची रणनीती ठरवावी.
योग्य प्लॅनिंगसह, हे तुम्हाला लॉन्ग टर्ममध्ये फायनान्शियल सिक्युरिटी देऊ शकते.
पोस्ट वाचा: Market Cap: मार्केट कॅपिटलायझेशन म्हणजे काय? तुमच्यासाठी काय फायदा?
